Om grote maatschappelijke opgaven zoals klimaat en woningbouw aan te pakken, zijn er dringend meer technische vakmensen nodig. De mkb-maakindustrie kampt met structurele tekorten van tienduizenden vakmensen die richting 2030 nauwelijks afnemen. Arbeidsproductiviteit stagneert door gebrek aan langjarig beleid en financiering, terwijl juist de mkb-maakindustrie hierin uitblinkt.
Metaalunie pleit voor versterking van technisch vakmanschap, meer instroom in het beroepsonderwijs en inzet op Leven Lang Ontwikkelen. Alleen via een brede publiek-private aanpak met flexibel, praktijkgericht onderwijs en inclusieve arbeidsmarktstructuren kunnen we deze tekorten structureel aanpakken. Daarbij is het essentieel dat onderwijs en arbeidsmarkt flexibeler en sneller inspelen op veranderende competentiebehoeften, met een nadruk op productieve banen en sterke aansluiting op maatschappelijke opgaven.
Wat kan de politiek doen voor de mkb-maakbedrijven?
- Structurele samenwerking tegen het tekort aan vakmensen
Om tekorten in de technieksector op te lossen, is gerichte instroom van jongeren, zij-instromers en werkenden essentieel. Dat vraagt om structurele regionale samenwerking tussen onderwijsinstellingen, bedrijfsvakscholen, brancheorganisaties, gemeenten en uwv. Deze partijen moeten gezamenlijk één toegangspoort per regio organiseren, waar via praktijkgericht en modulair onderwijs mensen worden begeleid naar werk in tekortsectoren. Bedrijfsvakscholen en ondernemers vervullen hierin een uitvoerende rol, met toeleiding en ondersteuning van- uit publieke partners. Zo benutten we ongezien talent, versterken we het technisch vakmanschap en geven we mensen een duurzame plek op de arbeidsmarkt.
- Praktijkleren verdient blijvende steun
Werkgevers investeren dagelijks in het opleiden van vakmensen via de bbl-route, met intensieve begeleiding op de werkvloer. De Subsidieregeling Praktijkleren helpt hen daarbij en maakt praktijkleren haalbaar en betaalbaar. Versterk deze succesvolle aanpak: verhoog het subsidiebedrag per leerplek, geef langjarige zekerheid en breid de regeling uit naar werkenden. Zo blijft de bbl-route een krachtige motor voor vakmanschap in tekortsectoren.
- Leid op voor de toekomst - verbeter aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt
Om mensen voor te bereiden op de banen van morgen, moet praktijkgericht en modulair onderwijs de norm worden, met een volwaardige rol voor bedrijfsvakscholen. Dit vraagt om aanpassing van wetgeving rond publiek-private samenwerking in het mbo. Bedrijfsvakscholen en ondernemers moeten samen met onderwijsinstellingen flexibele leertrajecten aanbieden voor instroom, bij- en omscholing, en een Leven Lang Ontwikkelen. Publieke bekostiging moet hierbij flexibel inzetbaar zijn, met ruimte voor cofinanciering. Zo versterken we het technisch onderwijs, verhogen we de productiviteit in de mkb-maakindustrie en verkleinen we personeelstekorten in vitale sectoren.
- Macrodoelmatigheid als uitgangspunt voor onderwijs én bekostiging
We willen dat macrodoelmatigheid (Kansrijk Opleiden) leidend wordt in het onderwijsaanbod en de financiering. Opleidingen die leiden tot werk in tekort- sectoren, zoals techniek en ict, krijgen voorrang in beleid en bekostiging. Opleidingen met aantoonbaar arbeidsmarktperspectief worden financieel extra ondersteund, zodat onderwijsinstellingen en bedrijfsleven meer ruimte krijgen om te investeren in kwaliteit, begeleiding en praktijkgericht leren. Zo kunnen we het onderwijsstelsel doelgerichter sturen richting werk voor iedereen.
- Leg Techniek en Digitale vaardigheden vast in het curri- culum voor po en vo
Leg een stevige basis in het primair en voortgezet onderwijs door techniek, technologie en digitale geletterdheid te verankeren in het curriculum. Breid succesvolle programma’s zoals Sterk Techniekonderwijs, Techkwadraat en Techhavo uit, met landelijke dekking. Stimuleer doorlopende leerlijnen van po/vo naar het mbo met structurele betrokkenheid van het bedrijfsleven.
- Benut ieder talent! Niemand aan de kant
Geef statushouders perspectief in de techniek. Veel statushouders willen aan het werk, maar missen de juiste papieren of ervaring. Door praktijkgericht op te leiden binnen technische leeromgevingen en intensieve begeleiding te bieden, maken we hun potentieel zichtbaar én inzetbaar voor onze economie.
- Voorkom dat schoolverlaters uitvallen
Voortijdig school- verlaters dreigen langdurig buitenspel te staan, terwijl juist in de techniek behoefte is aan praktisch talent. Met laagdrempelige instroompunten, modulair onderwijs en vakgerichte coaching (voor werknemers als werkgevers) kunnen we deze groep een tweede kans bieden op een toekomst in vakmanschap.
- Bundel krachten voor duurzame zij-instroom Het
Het is van belang te investeren in regionale publiek-private leer- omgevingen waar gemeenten, uwv, (regionale Werkcentra), onderwijsinstellingen en bedrijfsvakscholen samenwerken. Ook andere zij-instromers – zoals herintreders en omgeschoolde werkzoekenden – krijgen zo toegang tot techniekbanen, via maatwerktrajecten met begeleiding, praktijkleren en gericht perspectief op werk.
- Zet Leven Lang Ontwikkelen in als motor voor innovatie
Werkenden moeten zich eenvoudig kunnen blijven ontwikkelen. Geef het bedrijfsleven daarom een leidende rol in de bestaande Leven Lang Ontwikkelen-agenda, met onderwijsinstellingen als faciliterende partner. Bouw regionale leernetwerken rond modulair en praktijkgericht onderwijs. Koppel deelkwalificaties aan erkende certificaten en ver- eenvoudig de financiering door leerbudgetten, O&O-gelden en publieke middelen te bundelen in één toegankelijk systeem.