Bij Jadima Fijnmetaalbewerking B.V. in Ede maken ze graag ‘mooie dingen van goede kwaliteit’, zegt directeur en eigenaar Jan van der Wilt. ‘Wij houden ervan de randjes op te zoeken van wat technisch mogelijk is. Ik hoor soms wel eens: ‘als het technisch eigenlijk niet kan, bel dan met Jan’. Dat we zelf engineeren is daarvoor super belangrijk.’

Robuust
Van der Wilt nam het bedrijf 23 jaar geleden over van zijn vader Dick. In de loop der jaren zag hij veel bedrijven uit de sector verdwij- nen. ‘Veel werk verdween naar Duitsland en Oost-Europa. Wij hebben altijd rechtstreeks voor eindklanten gewerkt en maken matrijzen waarmee onze klanten 24/7 volle bak kunnen produceren. Matrijzen zijn vaak technisch ingewikkeld, maar je moet ook zorgen voor een goede kwaliteit. Hoe is het bedacht, hoe zit het constructief in elkaar? Is het robuust gebouwd en hoe is de afwerking? Dat is allemaal heel belangrijk. Wij worden nooit afgerekend op een te lange cyclustijd. Als je als producent honderd miljoen saladebakjes moet maken en je zit er een halve seconde per bakje naast, dan is dat het verschil tussen winst en verlies. Onze klanten hebben meer baat bij robuuste matrijzen die 24/7 doorgaan. Soms kunnen wij de cyclustijd wel verkorten, maar kan de machine van de klant dat vervolgens niet aan.’ Jadima verzorgt ook onderhoud aan en reparatie van matrijzen. ‘Dat is niet vanzelfsprekend in de business.’
 

Wel of niet uitbreiden?
‘Het lot van een gereedschapsmaker is dat alles in eigen huis moet gebeuren om controle te hebben en houden over alle facetten van het productieproces. We maken alleen maar hoognauwkeurig spul en als je dan alleen van de tekening werkt, kan het wel eens net niet passen. Daarom is het zo belangrijk dat je een onderdeel dat al klaar is er even bij kan pakken om te kijken of het allemaal klopt.’ Het betekent wel dat de productie vol staat met allerhande machinerie, zoals 5-assige CNC-freesbanken, zink- en draadvonkmachines, een laserlasmachine, 3D-meetapparatuur en CNC draaibanken en rond- & vlakslijpmachines. De hal is dan ook vol. Uitbreiden is een optie, maar Van der Wilt is terughoudend. ‘Ja, want waar doe je het voor? Om verder te groeien? Misschien zijn we wel groot genoeg. Bovendien is alles lastig momenteel: de energieprijzen, het tekort aan technici, de stijgende lonen, de netcongestie. Maar goed, de vooruitzichten voor dit jaar zijn goed, dus wie weet ga ik toch bijbouwen zodat we de logistieke inrichting kunnen verbeteren. We beginnen volgende week eerst maar eens met het plaatsen van twee zeecontainers voor tijdelijke opslag van materialen.’

Initiatief tonen
Van der Wilt vindt het belangrijk dat zijn medewerkers initiatief tonen en betrokken zijn. ‘We doen het samen, is mijn credo. Het wij-gevoel vind ik belangrijk. Dat betekent dat wij medewerkers opleiden en verantwoordelijkheid geven.’ Er is wel een werkplaatschef die meekijkt, meedenkt en zo nodig helpt. ‘De mensen werken met de allernieuwste machines en ze zijn ook hun eigen werkvoorbereider. Dat maakt het uitdagend werk. En alles wat we maken is uniek; het zijn allemaal enkelstuks.’ Zijn passie voor het matrijzen maken probeert hij over te brengen op zijn medewerkers. ‘Het is belangrijk dat wat wij maken klopt. Wees trots op wat je maakt.’ Hij vindt het ook belangrijk dat mensen doen waar ze goed in zijn. ‘Ik ben techneut en bijvoorbeeld personeelszaken en facilitaire zaken deed ik erbij. Inmiddels doet mijn schoonzoon dat al jaren. Hij is anders opgeleid, kijkt en denkt anders en doet dat veel beter dan ik deed. Dat maakt je bedrijf veel waardevoller.’

Leveringsvoorwaarden
In 2000 werd Jadima lid van Moulds & Dies Industry (MDI), een van de voorlopers van DutchForm. ‘De belangrijkste reden was dat we graag de leveringsvoorwaarden van MDI wilden gebruiken. Gelukkig hebben we er nooit een beroep op hoeven doen. Ook het ons-kent-ons-gevoel in zo’n branchevereniging is fijn. We kennen elkaar en spreken allemaal dezelfde taal. We doen allemaal hetzelfde, maar we hebben onze eigen klanten. Onderlinge concurrentie is nauwelijks aan de orde.’ Het lidmaatschap moet wel uit jezelf komen, zegt hij. ‘Je moet het nut er van inzien.’

Voorzitter
De Jadima-directeur trad in 2019 toe tot het bestuur van DutchForm en begin 2023 werd hij verkozen tot voorzitter. ‘Ik ben betrokken bij het vak en de sector en voel me verantwoordelijk. Ik wil graag aan de buitenwereld laten zien wat de sector doet.’ Dat doet hij samen met de bestuursleden Erik den Hartog, Theo Alberts, Horst Friedhoff en Frank ten Vaarwerk. ‘Vorig jaar lanceerden we een nieuwe website om onze zichtbaarheid te vergroten. Ook lieten we video’s maken die het vak in beeld brengen. Het bestuur heeft meer ideeën voor de komende tijd die we nog verder moeten concretiseren. De hulp van het secretariaat van Metaalunie is daarbij onmisbaar.’
Dat het maken van matrijzen, modellen en gereedschappen tegenwoordig een nichemarkt is, heeft ook effect op het onderwijs, er is namelijk geen opleiding tot gereedschapmaker/ matrijzenmaker meer, zegt Van der Wilt. ‘Misschien kan het een keuzevak worden in de opleiding Verspanen. De kloof tussen het on- derwijs en de praktijk is nu helaas groot. Goede basisvaardigheden als het kunnen lezen van een technische tekening is beperkt aanwezig. Het opleiden gebeurt daarom veelal bij de bedrijven.’ Een punt van zorg is dat leerlingen liever kiezen voor stage- en werkplekken bij gevestigde, grote namen en mkb-bedrijven ‘over het hoofd’ zien. ‘Terwijl bedrijven als het onze juist de leuke plekken zijn. Je kunt hier als leerling meer zien, meer doen en dus meer leren omdat het veel breder is.’
‘Telkens hetzelfde maken vind ik niet leuk’, besluit Van der Wilt, ‘matrijzen maken wel. Het is technisch uitdagend om vanaf een aangele- verde schets een optimale matrijs te bedenken en te maken. Als ik nu een supermarkt inloop, kan ik aanwijzen wat er met onze matrijzen is gemaakt. Dat is leuk.’
 

DutchForm
DutchForm is de branchegroep voor gereedschap-, vormen- en modelmakerijen in Nederland en ontstond in 2016 uit het samengaan van de Nederlandse Vereniging voor Modelmakerijen (NVvM) en Moulds & Dies Industry (MDI). Branchemanager Claudia Willems omschrijft de vereniging als een “netwerk en kennisgroep” voor de leden in Nederland en België.

www.dutchform.nl
www.jadima.nl