Het automatiseren van het assemblageproces van ogenschijnlijk eenvoudige producten, zoals metalen scharnieren of kunststof doppen, is zeer ingewikkeld. Het vraagt om creativiteit, samenwerken en traditioneel vakmanschap. ‘Wat we hier doen, is topsport’, zegt managing director Remco van Dijk van Schaeffler Special Machinery. ‘We combineren traditioneel vakwerk met moderne technologie.’

Een van de meest ingewikkelde machines die Schaeffler Special Machinery tot nu toe bedacht, is een montagesysteem op basis van een vision­techniek, vertelt Van Dijk. ‘Onze klant maakt twintig verschillende types scharnieren en wilde daarvoor één montageoplossing. Een trilvulsysteem is doorgaans geschikt voor één product. Door een vision­systeem toe te voegen, kan het systeem nu meerdere producten sorteren.’

Natuurlijke ligging
Schaeffler Special Machinery (voorheen Radine) is onderdeel van het gelijknamige Duitse familiebedrijf dat wereldwijd actief is. De vestiging in Barneveld is gespecialiseerd in het bedenken en bouwen van toevoersystemen en de bijbehorende speciale machines die de toegeleverde producten in elkaar zetten. Soms levert Schaeffler alleen het toevoersysteem, maar steeds vaker levert het ook de bijbehorende machine omdat de klant een “geïntegreerde totaaloplossing” wil. ‘We beginnen altijd met niets. We krijgen een vraag van een klant en sparren vervolgens over de best mogelijke oplossing’, legt Van Dijk uit. ‘In onze testruimte zoeken we naar de optimale sorteerstrategie. De natuurlijke ligging van een onderdeel is daarin bepalend. Als we weten welke sorteerstrategie we nodig hebben om uiteindelijk de gevraagde oriëntatie te bereiken, gaan we aan de slag met het uitdenken van het toevoersysteem.’

Handmatig
Het toevoersysteem is een cruciaal onderdeel in een automatiseringsoplossing. Het maken van een dergelijk systeem is nog een “ouderwets maakproces”, vindt Van Dijk. ‘De trilvulbouwmonteur walst, buigt, last en slijpt om bijvoorbeeld de sortering in de trilkom te maken. Het zijn allemaal unieke oplossingen die hij zelf – binnen de gestelde kaders – handmatig vormgeeft en bouwt. Dat iemand goed kan lassen, zegt daarom niet zoveel. De monteur moet in staat zijn het product dat hij moet maken, te visualiseren. Vervolgens moet hij het “uit het niets” kunnen maken, bijvoorbeeld door te beginnen met een kartonnen mal. Een trommel bestaat uit allemaal plaatwerk en strips. Het samenstellen ervan is nog puur traditioneel vakwerk. Het is bovendien een prachtig vak dat je uitsluitend door ervaring leert, aangezien er geen opleiding voor bestaat.’

‹‹ De monteur moet in staat zijn het product dat hij moet maken, te visualiseren ››

Honderden uren denkwerk
Van Dijk pakt een rode dop van een sojafles. ‘Onze klant is een spuitgietbedrijf dat deze dopjes maakt. De dop bestaat uit vier componenten. Wij bedachten en bouwden een systeem dat honderd doppen per minuut assembleert, met vier toevoersystemen, 3D­vision, ultrasoon lassen en camera­inspectie van het eindproduct.’ Een ander voorbeeld is een ontluchtingsventiel voor cv­-installaties dat bestaat uit negen onderdelen. De automatiseringsoplossing die Schaeffler hiervoor bedacht, vergde honderden uren denkwerk. ‘Het begint zoals gezegd met sparren op basis van onze expertise. Daarbij ga je steeds een stap verder. We maken nu dingen die we tien jaar geleden niet konden maken.’

Innige samenwerking
Nieuwe technologieën als 3D­printen worden in toenemende mate toegepast. Van Dijk wijst op een sorteertrommel met een 3D­geprint onderdeel. ‘Deze trommel moet speciale boutjes van M3 tot M16 kunnen sorteren om die uiteindelijk in een bewerkingsmachine te plaatsen. Het 3D­geprinte wissel/sorteeronderdeel zorgt ervoor dat de gebruiker heel snel kan wisselen naar een andere maat.’ Hij neemt een andere installatie als voorbeeld van een systeem waar “oud” en “nieuw” samenkomen. ‘Hier staat een mechanisch toevoersysteem met een scanner die producten herkent aan hun vorm. Voor het ontwikkelen van dit systeem heb je dus een monteur en een programmeur nodig.’ Het ontwikkel­ en maakproces waarin meerdere (moderne) technologieën samenkomen, vraagt om innige samenwerking, legt Van Dijk uit. ‘Voor een eerste versie is veel meer interactie tussen engineering en productie vereist, maar bij een herhaling is het plug­and­play.’

‘We werken voor iedere opdracht in speciaal opgezette zelfsturende teams die van het allereerste ontwerp tot en met installatie en ingebruikname verantwoordelijk zijn. De constructeur, de monteur, de programmeur; samen delen ze de verantwoordelijkheid voor het eindresultaat. Het is een uitdagende tak van sport. Vanuit het niets iets bedenken, is voor veel mensen abracadabra. Wanneer ik een presentatie geef, krijg ik vaak de vraag: “Hoe doen jullie dat eigenlijk?”. Simpel: we zijn techneuten onder elkaar en zijn lekker samen met de techniek bezig. We zijn allemaal “peuteraars” die het ook leuk vinden om na een nachtelijk eureka­moment de volgende dag ermee aan de slag te gaan.’