‘Stof + vuur = boem’. Simpeler kan Erwin van Weeghel van handelsonderneming Gerretsen uit Wijhe het niet uitleggen. Stof is veel gevaarlijker dan houtkrullen. Gerretsen is één van de leden van Koninklijke Metaalunie branchevereniging: Fabrikanten Luchtzuivering Systemen (FLS). Hun ambitie? Het Qex-keurmerk landelijk bekend maken. ‘Met Qex weet je dat het veilig en gezond werken is.’ Met daarbij de garantie dat de lucht in de houtwerkplaats dankzij de FLS-leden schoner is dan bij u thuis.

Er gaat een filmpje rond in de groepsapp van FLS­leden. Een uitslaande brand met explosie. Het komt geregeld voor dat er incidenten zijn in houtwerkplaatsen waar de afzuiging niet goed geregeld is, weet Erwin van Weeghel  van Gerretsen. Slechts een heel klein deel van de houtverwerkende bedrijven in Nederland heeft de veiligheid intern op orde. ‘Een afzuiginstallatie is nog altijd een sluitpost’, vertelt Van Weeghel. ‘Dan is er geïnvesteerd in machines en denken ondernemers: “Oh ja, we moeten ook nog een afzuiginstallatie”. Dan hangen ze er wat afzuiging aan, maar er ligt geen enkele berekening aan ten grondslag. Wij denken als FLS anders, want wat heb je aan machines als de afzuiging ervan niet goed werkt?’

Lucht schoner dan thuis
Leden van FLS leveren installaties die een gezond, veilig en explosieveilig werkklimaat garanderen. De bedrijven die bij FLS zijn aangesloten, staan garant voor kwaliteit en expertise. De branchevereniging is actief in de sector van houtverwerkende bedrijven. Denk daarbij aan de interieurbouw, meubel­, trap­, deur­ en kozijnfabrieken. Het aantal aannemers dat alle houtbewerking nog zelf doet, wordt steeds minder. Het worden steeds meer grote, gespecialiseerde bedrijven. Alle machines die in zo’n fabriek staan, worden door één grote afzuiginstallatie afgezogen. Van Weeghel: ‘Doe je dat goed, is de lucht schoner dan bij iemand thuis. Leden van de FLS garanderen 0,1 milligram stof in een kuub lucht.’ Heb je je zaken niet op orde, dan is stof letterlijk een potentiële tijdbom.

Vaak gaat het nét goed
Er is qua veiligheid en gezond werken nog veel te winnen. Slechts een fractie van de houtverwerkende bedrijven heeft de zaakjes qua afzuiging goed op orde. Bij grote houtverwerkende bedrijven staan er ook houtmachines op scholen, in bouwmarkten en in sociale werkplaatsen. Van Weeghel: ‘Vaak wordt gedacht dat met name houtkrullen brand­ en explosiegevaarlijk zijn. Maar stof is veel gevaarlijker. Stof + Vuur = Boem. Een simpel vonkje kan al genoeg zijn. Helaas zien we daar nog steeds te veel voorbeelden van. Explosiegevaar in onze sector wordt echt nog zwaar onderschat. Je hebt zó een vonkje in het filter.’ Zeker vier, vijf keer per jaar zijn er grote incidenten als gevolg van brand en explosies in de afzuigingssystemen van houtverwerkende bedrijven. Veel vaker is sprake van kleine incidenten. Van Weeghel: ‘Dan gaat het allemaal maar nét goed.’

Qex-keurmerk
De leden van FLS hebben samen met certificeringsbureau SKH het voortouw genomen om de sector gezonder en veiliger te maken door de ontwikkeling van het Qex­ keurmerk. Van Weeghel: ‘Daarmee zeggen we: als je een afzuiginstallatie met Qex­keurmerk koopt, weet je dat het veilig is. Als er brand en een explosie ontstaat, wordt deze op een gecontroleerde manier gemanaged.’ Als leverancier checkt Gerretsen samen met SKH bij de fabrikant van systemen die ze verkopen bijvoorbeeld of deze Qex­proef zijn. Maar ook zijn eigen onderneming wordt langs de meetlat gelegd. ‘Als wij een afzuiginstallatie installeren, is dat ook met een Qex­normering en kunnen wij ook een steekproef krijgen.’

‹‹ Makkelijker dan met een Qex-keurmerk kunnen verzekeraars het eigenlijk niet krijgen ››

Verzekeraars
Een van de partijen die wet­ en regelgeving (ATEX) zou moeten controleren, is de verzekeringsbranche. Immers: is er een incident, moeten zij uitbetalen. Van Weeghel: ‘Maar onze sector is zo klein dat we niet op
de radar bij verzekeraars staan. Ze kijken voornamelijk naar risicoanalyse­modellen. Maar ze hebben geen idee van hoe gevaarlijk stof in onze sector is. We proberen bij verzekeraars onder de aandacht te brengen dat als je als bedrijf een Qex­keurmerk hebt, je een afzuiginstallatie hebt die voldoet aan de regels en die de kans op brand of explosie minimaliseert. Makkelijker dan met een Qex kunnen verzekeraars het eigenlijk niet krijgen. Zie het als een APK van een auto. Je weet dat het veilig is.’

Technisch personeel
Met de verkoop van houtbewerkingmachines en afzuiginstallaties van Gerretsen in Wijhe gaat het goed. Toch wil Van Weeghel tot slot nog wel een zorg delen. ‘We hebben echt een chronisch tekort aan technisch personeel in dit land. Net als onze collega­bedrijven of bedrijven uit een andere branche vinden we steeds moeilijker technisch personeel dat geautomatiseerde installaties kan repareren. Misschien hebben we straks alles geautomatiseerd in dit land, maar geen mensen meer om eventuele problemen met machines te verhelpen.’ In analogie van de FLS­ business: dat geeft stof tot nadenken.

‘fls: kleine club met grote impact’
‘Een aantal leden van FLS is fabrikant van luchtzuiverings­ systemen. Andere leden, zoals Gerretsen, zijn handels­ ondernemingen die ook installeren. Jaren was FLS een kleine club met zes leden, maar recentelijk is het aantal leden gegroeid naar tien en nog een aantal zit in de pijplijn. De groei van FLS heeft ook te maken met de steeds strenger wordende wet­ en regelgeving. En juist het Qex­keurmerk gaat ons enorm helpen met het handhaven van die wet­ en regelgeving. Leveranciers zien dat en willen lid worden van FLS. Afnemers hechten waarde aan zo’n keurmerk met het oog op gezondheid en veiligheid. Vanuit Metaalunie en FLS hebben we een programma ontwikkeld om het Qex­keurmerk onder de aandacht te brengen. Met onder meer campagnes in de houtbranche en aandacht op social media­kanalen als LinkedIn. We zijn misschien als FLS een relatief kleine club, maar kunnen wel een enorme impact hebben op gezondheid en veiligheid.

De bewustwording van wat onze leden voor veiligheid en gezondheid doen, groeit echt wel. Maar we hebben nog wel een boodschap te vertellen in onze branche en richting verzekeraars. Maar denk ook aan omgevingsdiensten die een vergunning af moeten geven. Als je duidelijk kunt maken dat een afzuig­ installatie met Qex­keurmerk veilig is, kan die vergunning misschien wel een stuk makkelijker afgegeven worden.’