Als het aan Mark Helder ligt, wordt 2025 het jaar van doorpakken. Doorpakken op thema’s waarvoor Metaalunie al intensief gelobbyd heeft de afgelopen jaren en waarbij nu spijkers met koppen moeten worden geslagen. ‘Mijn grootste wens voor dit jaar is dat ondernemers zelf de kracht vinden om veranderingen door te voeren, zonder te wachten op een crisis die ze daartoe dwingt. Om te dealen met de blijvende schaarste in arbeid, ruimte en grondstoffen, moeten we niet alleen maar harder werken, maar moeten we ook slimmer werken en onze bedrijven toekomstbestendig maken.’

Metaalunie kent een breed pallet aan bedrijven in de Nederlandse maakindustrie, van grotere, gerenommeerde bedrijven tot zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). In de politiek en maatschappij is er veel discussie over de positie van zzp’ers. Helder vindt het belangrijk om onderscheid te maken tussen de verschillende soorten zelfstandige ondernemers. ‘Er is veel discussie over de uitbuiting van zzp’ers, vooral in de zin dat zelfstandigen vaak als goedkope vervangers voor vaste medewerkers worden ingezet. ‘Dat is ongewenst’ , zegt hij. ‘De zzp’ers die echt als ondernemers werken, moeten niet in hetzelfde hokje gestopt worden. Zij werken voor eigen rekening en risico, zijn verantwoor­delijk voor het aantrekken van klanten en het beheren van de bedrijfsvoering. Ze hebben een eigen klantenkring, bepalen zelfstandig tarieven en hebben meerdere opdrachtgevers. Ook maken ze gebruik van eigen gereedschap, apparatuur of faciliteiten.’ (Gebruik ook de special ZZP­-Check op www.metaalunie.nl, red.) Wetgeving die zich richt op het tegengaan van schijnzelfstandigheid is volgens Helder een stap in de goede richting, maar moet zorgvuldig worden uitgevoerd. Hij refereert daarmee ook aan het volledig handhaven op schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst sinds 1 januari 2025. ‘Voor de echte zzp’er moet er ruimte blijven om op eigen kracht te opere­ren. Metaalunie zorgt ervoor dat de wetgeving hen niet te veel in de weg staat, maar hen juist helpt in hun ontwikkeling.’

Ondanks dat die zzp’ers, of door Metaalunie ook wel Ondernemer Zonder Personeel genoemd, veelal op de achtergrond opereren, benadrukt Helder dat zij wel in grote mate bijdragen aan de toekomst van de Nederlandse economie. ‘Wat je uiteindelijk wilt, is dat ie­ mand die begint met een slim idee doorgroeit tot een bedrijf als ASML. Dat is het mooiste scenario. Binnen onze achterban hebben we een grote groep zzp’ers die dat potentieel hebben.’ Helder herkent twee soorten zzp’ers. ‘Aan de ene kant zijn er de vaktechnisch zelf­standigen die gespecialiseerd werk uitvoeren, vaak met een stabiele klantenkring en een goed inkomen. Aan de andere kant zijn er de ondernemers zonder personeel, die mogelijk de ambitie hebben om te groeien, maar vaak in de dagelijkse operaties vastzitten en weinig tijd hebben om over de toekomst van hun bedrijf na te denken. Die groep ondernemers is bijzonder belangrijk voor de economische kracht van Nederland, maar het is een uitda­ging om hen te helpen met die volgende stap in hun groei’ , aldus Helder. Het probleem zit volgens hem vaak in de waan van de dag van veel zzp’ers. ‘Ze zijn logischerwijs, vooral bezig met de dagelijkse werkzaamheden, zonder dat ze ruimte hebben voor strategische groei of de ontwikkeling van een groter bedrijf.’

‹‹ De rest van de wereld ontwikkelt zich snel, en als we niet meegaan, blijven we achter ››

Metaalunie wil deze ondernemers helpen om de stap naar schaalvergroting te maken en ze beter te ondersteunen bij noodzakelijke groei. ‘Die zzp’ers moeten weten welke mogelijk­ heden er zijn om hun bedrijf verder uit te bouwen. Maar dat vergt een andere benade­ring dan de ondersteuning die we bieden aan grotere bedrijven’, aldus Helder.

Schaalvergroting en innovatie
Schaalvergroting is volgens Helder onvermijde­lijk voor de Nederlandse maakindustrie, vooral vanwege de uitdagingen waarmee bedrijven te maken hebben, zoals digitalisering, arbeids­tekorten en globalisering. ‘Schaalvergroting vraagt ook om het denken en handelen als keten of ecosystemen. Zo kunnen we samen groeien en behouden we kennis, innovatie­ vermogen en flexibiliteit. Maar we moeten ook productiever worden, en dat kan alleen door te digitaliseren en te automatiseren. Dat betekent ook dat we als sector verschillende ontwik­kelingen naast elkaar moeten aanpakken en inpassen. Het is niet of/of maar en/en. Dat zorgt voor spanning, want voor kleinere onderne­mers wordt het steeds moeilijker om zich aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid’ , zegt Helder. De grote vraag is dus hoe die kleinere bedrijven zich staande kunnen houden in een markt die steeds meer vraagt om schaal­vergroting en efficiency. ‘De uitdaging is hoe we ervoor zorgen dat de kleinere bedrijven, waaronder zzp’ers, niet uit de markt verdwijnen. Dat zou desastreus zijn voor de Nederlandse economie’ , benadrukt Helder.

Regeldruk hindert innovatie
Een ander belangrijk thema waar Helder zich zorgen over maakt, is de regeldruk. ‘De regel­ druk is een groeiend probleem voor veel onder­ nemers. Het is niet alleen de hoeveelheid regels die steeds toeneemt, maar ook de complexiteit ervan’ , licht hij toe. ‘Als je een bedrijf wilt op­ starten, moet je je door een enorme berg regels heen werken. Het is niet alleen tijdrovend, het ontmoedigt ook potentiële ondernemers om daadwerkelijk te beginnen.’ Helder pleit voor minder regels en meer vertrouwen in onder­ nemers. ‘We hebben meer snelheid nodig. De rest van de wereld ontwikkelt zich snel, en als we niet meegaan, blijven we achter. De regels die er nu zijn, remmen ons af. Ze belemmeren de snelheid waarmee we kunnen innoveren en onze productiviteit kunnen verhogen.’

Hij verwijst naar de recente ontwikkelingen in de Europese Unie en de wereldwijde markt, waar de concurrentie steeds groter wordt. ‘Als we willen blijven concurreren, moeten we sneller en flexibeler zijn dan de rest van de wereld. Maar dat kan alleen als we de regeldruk verminderen. We moeten ruimte maken voor fouten, want daar leren we van. De maatschappelijke reactie op fouten is vaak negatief, maar we moeten het omarmen als onderdeel van de vooruitgang’, aldus Helder.

Flexibiliteit en cultuurverandering  
Helder heeft een duidelijke visie op de toekomst. De komende jaren zullen cruciaal zijn voor de Nederlandse maakindustrie. ‘Ik zie grote kansen, maar ook forse uitdagingen. We hebben de technologie en de kennis om een leidende rol te spelen in de wereld. Maar dat betekent wel dat we ons als land en als sector flexibeler moeten opstellen. We moeten onze cultuur veranderen, innovatie omarmen en samenwerken om sneller te kunnen inspelen op de marktvraag. Ondernemers moeten uit hun comfortzone durven stappen. Innovatie gaat niet vanzelf; het vergt lef en een andere manier van denken. Als we dat met z’n allen doen, kunnen we als sector grote stappen maken.’