Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Hiermee is het Activiteitenbesluit komen te vervallen. De meeste regels uit het Activiteitenbesluit staan nu in het Besluit activiteiten leefomgeving (hierna: Bal). Hieronder leest u de belangrijkste wijzigingen.
 

Van inrichting naar milieubelastende activiteit
De systematiek en terminologie is onder de Omgevingswet enigszins gewijzigd. Een bedrijf waar milieubelastende activiteiten worden verricht, werd onder het Activiteitenbesluit een ‘inrichting’ genoemd. Voor een bepaald type inrichting golden dan specifieke regels. In het Bal gaat het niet meer om een inrichting, maar om de ‘milieubelastende activiteiten’. Per milieubelastende activiteit gelden regels. Het bedrijf is dan een verzameling van milieubelastende activiteiten.

Het Bal bepaalt welke regels gelden voor een milieubelastende activiteit. Ook bepaalt het Bal of die milieubelastende activiteit vergunningplichtig is of valt onder de algemene regels van het Bal. Deze systematiek lijkt op die uit het Activiteitenbesluit. Toen werd namelijk gewerkt met type A en B bedrijven (vallend onder de algemene regels uit het Activiteitenbesluit) en de type C bedrijven (milieuvergunningplichtig).

Was u onder de oude wetgeving een type B bedrijf en werkt u dus niet met een milieuvergunning, dan blijft dit over het algemeen onveranderd. Onder de oude regeling had u een meldingsplicht bij de start of wijziging van uw bedrijf. Dit blijft zo. U valt nu alleen onder de algemene regels van het Bal. Uw Activiteitenbesluitmelding is automatisch een Bal-melding geworden. Daar hoeft u verder niets voor te doen.

Was u onder de oude wetgeving een milieuvergunningplichtig bedrijf, dan bent u dat naar alle waarschijnlijkheid ook onder het nieuwe recht. Het overgangsrecht zorgt ervoor dat de omgevingsvergunning voor een inrichting wordt omgezet in één omgevingsvergunning die alleen geldt voor alle vergunningplichtige milieubelastende activiteiten van de voormalige inrichting. Milieubelastende activiteiten binnen uw bedrijf die niet als vergunningplichtig zijn aangewezen vallen onder de algemene regels van het Bal.

Belangrijke verschillen tussen het Activiteitenbesluit en het Bal
De inhoud van de regels uit het Bal komen veelal overeen met de regels uit het Activiteitenbesluit. Wel zijn er de volgende twee zaken waar u rekening mee moet houden.

Maatwerkvoorschrift voor buitenactiviteiten
De gemeente kan in bepaalde gevallen de algemene regels uit het Bal voor een bedrijf aanpassen aan specifieke omstandigheden door het opleggen van zogenaamde maatwerkvoorschriften. Maatwerkvoorschriften kunnen soepeler of strenger zijn. Vaak hebben ze betrekking op geluid. De gemeente heeft grote beleidsvrijheid bij het al dan niet gebruik maken van maatwerkvoorschriften.

Soms is het nodig dat een bedrijf zelf vraagt om het vaststellen van maatwerkvoorschriften, bijvoorbeeld als in een bestaande situatie niet aan de eisen uit het Bal kan worden voldaan en het treffen van maatregelen niet mogelijk is. Zo is het onder de nieuwe wetgeving binnenkort zonder maatwerkvoorschrift niet meer mogelijk om buiten te stralen, lassen en/of mechanisch of thermisch te bewerken. Meer hierover leest u hier. 

Zorgplichten
Naast de specifieke regels voor inrichtingen werd onder het Activiteitenbesluit ook gewerkt met algemene zorgplichten. Denk bijvoorbeeld aan de algemene plicht uit het Activiteitenbesluit dat een bedrijf alle negatieve gevolgen voor het milieu zoveel mogelijk moet voorkomen of anders beperken. Die zorgplicht was een vangnetbepaling die alleen gold als er geen uitputtende regeling in het Activiteitenbesluit was te vinden.

Onder de Omgevingswet en het Bal zijn die algemene zorgplichten er nog steeds. Ook de werking is hetzelfde gebleven. Een voorbeeld van een algemene zorgplicht is artikel 1.6 van de Omgevingswet die eenieder verplicht om zorg te dragen voor de fysieke leefomgeving. Wat nieuw is, zijn de specifieke zorgplichten. Specifieke zorgplichten blijven altijd gelden, dus ook naast en in aanvulling op andere regels die gelden voor die activiteit.

Als u een activiteit uitvoert waarop een specifieke zorgplicht rust, is het niet voldoende om alleen de concreet geldende regels en voorschriften correct na te leven. De specifieke zorgplichten houden ook de plicht in te blijven nadenken over maatregelen die redelijkerwijs gevergd kunnen worden om nadelige gevolgen te voorkomen of beperken.

Een voorbeeld van een specifieke zorgplicht is artikel 2.11 van het Bal. Dit artikel verplicht de verrichter van een milieubelastende activiteit nadelige gevolgen voor veiligheid, gezondheid en milieu te voorkomen. Hieruit blijkt dat specifieke zorgplichten een brede reikwijdte kunnen hebben en enigszins lijken op de algemene zorgplichten uit het oude Activiteitenbesluit. Het grote verschil is dat het nu een specifieke zorgplicht is en geen vangnetbepaling, waardoor altijd aan die plicht moet worden voldaan.

Specifieke zorgplichten kunnen ook in decentrale regels worden opgenomen, waaronder in het omgevingsplan.

Het omgevingsplan
Per 1 januari 2024 gelden er geen bestemmingsplannen meer, maar geldt één omgevingsplan per gemeente. In een omgevingsplan kunnen over meer onderwerpen regels worden gesteld dan was toegestaan in een bestemmingsplan. Op deze manier krijgen decentrale overheden o.a. meer afwegingsruimte voor het stellen van kwaliteitsnormen voor het milieu.

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet is een aantal milieuregels op rijksniveau vervallen. U kunt hierbij denken aan regels over lucht, geluid, trilling en bodem. Deze regels zijn verschoven naar gemeentes en zijn bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch in het omgevingsplan opgenomen. Dit wordt de ‘bruidsschat’ genoemd. De bruidsschatregels wijken over het algemeen niet af van de eerder geldende rijksregels. De regels staan alleen op een andere plek.

De meeste gemeentes maken nu nog gebruik van de bruidsschatregels. Gemeentes kunnen echter het omgevingsplan en dus ook de bruidsschatregels wijzigen. Wijzigingen kunnen nadelig zijn voor uw bedrijfsactiviteiten. Gemeentes kunnen bijvoorbeeld voor een bepaald gebied de normen voor geluid verlagen. Het is daarom van belang om op de hoogte te blijven van die wijzigingen. Dit kunt u gemakkelijk doen via de attenderingsservice van de overheid. Aanmelden kunt u hier.

Raakt u op de hoogte van een wijziging en vraagt u zich af of dit gevolgen heeft voor uw activiteiten? Neemt u dan contact op met een van onze adviseurs bestuursrecht. Zij kunnen dit voor u beoordelen. Wordt u in uw bedrijfsvoering beperkt en is een juridische procedure nodig om dit te voorkomen? Dan kunnen zij u hierin bijstaan.

Hoe weet ik welke milieuregels op mijn activiteiten van toepassing zijn?
Via het nieuwe Omgevingsloket kunt u checken welke maatregelen gelden voor uw activiteiten. Dit vindt u onder ‘Maatregelen op Maat’. Deze maatregelen op maat komt overeen met de maatregelencheck die u kon uitvoeren via AIMonline.

AIM-melding wordt Omgevingsloket-melding
Het is verboden om milieubelastende activiteiten te starten of te wijzigen zonder vooraf hiervan een melding te doen. Voorheen kon de melding worden gedaan via AIM-online. Vanaf 1 juli 2024 kunt u geen gebruik meer maken van AIM-online. Meldingen moeten worden ingediend via het Omgevingsloket. Gaat u uw activiteiten veranderen of uitbreiden, dan moet u dit melden.

Controle op naleving
Gemeentes hebben de bevoegdheid om controle te houden op naleving van de milieuregels. De controle wordt door gemeentes uitbesteed aan omgevingsdiensten. Het kan daarom zijn dat een toezichthouder van de omgevingsdienst uw bedrijf (onaangekondigd) bezoekt voor een algemene controle. Hier kunt u lezen wat u kunt verwachten.

Vragen of meer informatie
Mocht u nog vragen hebben, wenst u meer informatie of loopt u tegen een concreet probleem aan, dan kunt u contact opnemen met een van onze adviseurs bestuursrecht via bj@metaalunie.nl of 030 - 605 33 44.