De MKB-maakindustrie staat voor grote uitdagingen. Van toenemende regeldruk en stijgende energiekosten tot het tekort aan technisch personeel en beperkte capaciteit op het elektriciteitsnet. Tegelijkertijd wordt er veel gevraagd van ondernemers: verduurzaming, digitalisering en innovatie. NSC-Tweede Kamerlid Wytske Postma volgt deze ontwikkelingen op de voet en pleit voor een koers waarbij ruimte voor ondernemerschap centraal staat.“Juist het mkb, en in het bijzonder de MKB- maakbedrijven, verdienen een overheid die ondersteunt in plaats van belemmert.”
Volgens Postma is de urgentie groot. “We kunnen niet wachten tot er een nieuw kabinet zit. Er zijn nú oplossingen nodig, en we moeten als politiek ruimte maken voor ondernemers. Regeldruk, netcongestie, verduurzaming, krapte op de arbeidsmarkt – het komt allemaal tegelijk. En het raakt juist de MKB-maakbedrijven die onze economie draaiende houden.”
Regeldruk: van papierwerk naar praktijk
Ze ziet regeldruk voor mkb’ers als een groot knelpunt. “De hoeveelheid verplichtingen en administratieve lasten is de afgelopen jaren opgelopen, zeker met alle Europese rapportage- eisen zoals de CSRD. Natuurlijk is verduurzaming belangrijk – daar staat NSC ook voor – maar het moet uitvoerbaar blijven. Een ondernemer moet niet vastlopen in formulieren over grond- stoffenimport, alleen omdat die uit een niet- EU-land komen”, zegt ze. Postma benadrukt dat NSC zich hard maakt voor slimme regelgeving, die doelgericht is en niet verzandt in bureau- cratie. “We willen dat doelen overeind blijven, maar dat we tegelijk heel kritisch kijken naar wat echt nodig is. Dat geldt ook voor wat de overheid zelf vraagt. Bedrijven moeten niet overspoeld worden met vragenlijsten en verplichte rapportages als dat niets oplevert. Zeker niet als het ten koste gaat van de tijd die je in je bedrijf wilt stoppen.”
Netcongestie: hét knelpunt van dit moment
Een ander groeiend probleem is de netcongestie. “Er gaat geen dag voorbij zonder dat we het erover hebben”, stelt Postma. “Vooral voor energie-intensieve bedrijven is het een bottle- neck. Voor bedrijven die willen uitbreiden, nieuwe machines aansluiten of verder verduur- zamen, blijkt er simpelweg geen plek meer te zijn op het elektriciteitsnet.” Volgens haar moeten er twee dingen tegelijk gebeuren: “We moeten én bouwen én benutten. Meer netwerkcapaciteit aanleggen, maar ook slimmer omgaan met wat er al is. Daarom heb ik een motie ingediend om te kijken naar de boekhoud- kundige bandbreedte van het net: hoe kunnen we reservecapaciteit beter gebruiken? Daarnaast moeten bedrijven worden gestimuleerd om flexibeler met hun stroomgebruik om te gaan. Denk aan variabele tarieven die het aantrekkelijk maken om buiten piekuren te produceren. Dat helpt op korte termijn.”
Techniekonderwijs: investeren in instroom
De MKB-maakindustrie kampt al jaren met een tekort aan technisch personeel. Volgens Postma begint de oplossing in het onderwijs. “We moeten veel eerder beginnen met het enthousiasmeren van jongeren. In Nederland kiezen relatief weinig scholieren voor bèta- profielen, en dat is zonde. Het gaat om mooie, goedbetaalde banen met toekomstperspectief. We moeten als samenleving uitdragen dat techniek een volwaardige en aantrekkelijke keuze is.”
‹‹ We moeten veel eerder beginnen met het enthousiasmeren van jongeren ››
Postma diende een motie in om het technisch beroepsonderwijs beter te laten aansluiten op de behoeften van de sector. “Scholen, opleidingen en bedrijven moeten veel meer samen optrekken. Dat begint al bij de profiel- keuze op de middelbare school. Kinderen van dertien moeten soms al een richting kiezen, terwijl ze nauwelijks zicht hebben op wat een technisch beroep inhoudt. Daar ligt een rol voor ons allemaal, ook voor de bedrijven: laat zien hoe mooi het vak is. En ik geloof sterk in bedrijfsvakscholen als schakel tussen onderwijs en praktijk. Dat zijn krachtige instrumenten – een soort moderne ‘vakschule’ zoals in Duitsland. Daar kunnen we veel van leren.” Ze is vol lof over de campagne Metaaltechnologie maakt je wereld, maar weet ook dat het tijd kost. “Het is echt een kwestie van lange adem. Maar het helpt.”
Samenwerking cruciaal voor ondernemings- klimaat
Op inhoudelijke thema’s als onderwijs en energie vindt Postma dat de onderlegger voor oplossingen, samenwerking tussen onder- nemers en overheid moet zijn. “Dat moet echt strakker op elkaar aansluiten. We hebben elkaar nodig, zeker als het gaat om grote transities. De overheid moet beter luisteren, meer doen met de praktijkkennis van ondernemers en ruimte geven voor initiatief.” Ze verwijst naar het concept van het ‘Pact voor een onder- nemingsklimaat’, dat in voorbereiding is. “Daar geloven wij bij NSC sterk in. Niet alleen mooie woorden, maar echt samen kijken wat nodig is om bedrijven te laten groeien én verduur- zamen. Want vergroenen mag nooit betekenen dat we bedrijven verjagen.”
De balans moet terug
Op het gebied van energievoorziening pleit Postma voor realisme. “Natuurlijk moeten we vergroenen – dat is geen keuze meer. Maar we moeten het wel zo organiseren dat bedrijven kunnen blijven concurreren. De energiekosten in Nederland liggen hoger dan in Duitsland, België en Frankrijk. En Europees gezien doen wij het ook niet goed als het gaat om gelijke speelvelden. Daar moet verandering in komen.” Ze ziet dat ondernemers in een moeilijke positie zitten. “Als je afhankelijk bent van gas en de prijzen schieten omhoog, ben je kwetsbaar. We moeten alternatieven ontwikkelen, maar ook zorgen dat het net betaalbaar is en dat de belastingdruk niet te hoog wordt. Alleen dan kunnen bedrijven blijven investeren in verduurzaming.”
Ruggengraat van Nederland
Tot slot onderstreept Postma het belang van de sector. “MKB-maakbedrijven zijn breed verspreid over heel Nederland. Dat maakt deze bedrijven zó belangrijk voor de regionale economie, werkgelegenheid en innovatie. Daarom moeten we de industrie niet alleen behouden, maar ook koesteren. Want zonder sterke MKB- maakindustrie, geen sterke samenleving.”