Na de voorzitterswissel tijdens de Koninklijke Metaalunie nieuwjaarsbijeenkomst, is voor Mark Helder het Metaalunievoorzitterschap echt begonnen. Er is veel werk te verrichten voor hem, de vereniging Metaalunie, maar ook voor de mkb-maakindustrie. De uitdagingen waar Nederland voor staat, zijn groot. ‘De oplossingen die voor de coronacrisis, de stikstofproblematiek en de hoge energieprijzen zijn gevonden, zijn voor de korte termijn. We laten ons hierdoor teveel afleiden van de lange termijn’, waarschuwt hij.

Maar ook de keuzes die gemaakt worden voor de korte termijn moet je altijd maken met in je achterhoofd de lange termijn, vindt Helder. ‘Dan gaat het elkaar versterken. Dat versterken heef t een relatie met het samen doen. Iets wat we een beetje zijn kwijtgeraakt. Er is bij iedereen een soort paniek ontstaan. Het wordt een soort flipperkast van ideeën, meningen en voorstellen. De politiek is zeer versplinterd en heef t misschien ook door al die crisissen het belang van de Nederlandse mkb-maakindustrie uit het oog verloren. Het is zaak dat weer op de agenda te krijgen. En de regie weer zelf in handen te nemen. Niemand anders gaat dat voor ons doen.’ Hij ziet dat ook als een uitnodiging voor de Metaalunie-achterban. ‘Dat doen we door eerst te stoppen met klagen over wat er allemaal niet goed gaat. Het is ondernemers eigen om altijd kansen te zien. Die kansen zijn er nu ook. We moeten ze alleen duiden in thema’s.’

Drie thema’s

De thematiek is omvangrijk, maar Metaalunie heef t ze teruggebracht tot de drie thema’s ‘mens’, ‘innovatie’ en ‘duurzaamheid’. ‘Daar gaan we met alle middelen die we hebben, op inzetten en op focussen de komende jaren. Door de lobby, met andere partijen en vanuit de positie die we als Metaalunie hebben, tijd en aandacht te besteden aan die thema’s. Maar ook door ondernemers te helpen met bijvoorbeeld cursussen en inspiratiesessies of op wat voor een wijze dan ook te stimuleren’, aldus de Metaalunievoorzitter.

Volgens Helder begint het met mensen. ‘Niets is mogelijk zonder mensen. De basis vormt het opleiden van mensen en een goed aansluitende opleiding voor de bedrijven. Zodat de instromers over de juiste vaardigheden bezitten. Die vaardigheden staan nu al onder druk. En zijn de vaardigheden die je nu hebt, ook de vaardigheden die je straks nodig hebt? Sommige scholen lopen nu al achter de feiten aan en hebben moeite de technologische veranderingen bij te houden. Kunnen ze dat nog inhalen?’

Aanvalsplan Techniek

Het Aanvalsplan Techniek is volgens hem dé oplossingsrichting om die aansluiting te krijgen. ‘Niet alleen vanwege de gezamenlijke insteek van het plan, maar ook vanwege de punten die er instaan. Die hebben veel raakvlakken met waar we nu al mee bezig zijn, zoals het imago, een leven lang leren, etc. Het plan kijkt deels naar wat er veranderen moet in het onderwijs, maar ook naar bedrijven. Om te kijken of zij de kloof met het onderwijs kunnen dichten. Bedrijven moeten nu echt de connectie met het onderwijs maken en daar een stuk verantwoordelijkheid in nemen. De overheid speelt daar een rol in: alles draait om fi nanciën maar ook om het systeem, om accreditaties, regels en vergunningen. We moeten echt bereid zijn om het helemaal anders te bekijken. Je moet loskomen van alle instituten en regels die er zijn en hoe we het altijd hebben gedaan. Als je doet wat je altijd hebt gedaan, blijf je krijgen wat je altijd hebt gehad. Dan gaan we het niet oplossen. De reactiesnelheid moet echt hoger. We moeten van comfort meer de stretch opzoeken. Dat is ongemakkelijk, maar noodzakelijk. Het mag best even schuren en ongemakkelijk zijn, zolang we elkaar maar niet verliezen en het doel helder is.’

Bij het hele mensverhaal hoort volgens Helder ook het werkgeverschap. ‘Ondernemers moeten een cultuur creëren binnen hun bedrijf waarbij ze openstaan voor veranderingen. Een cultuur van leren, aanpassen en waarin mensen niet meer geremd worden, maar met vernieuwing bezig zijn. Het betekent veel meer autonomie voor de techneuten en door digitalisering een mindere rol voor de indirecte medewerkers.’

Slimmer produceren

Mensen zijn ook nodig om te innoveren. ‘We komen nu al 60.000 mensen te kort en de waarheid is dat we het niet allemaal gaan oplossen met een andere, bredere en grotere instroom. Door de vergrijzing gaan we het niet redden. We moeten slimmer gaan produceren. Met hetzelfde aantal mensen, meer doen. Of om andere dingen te kunnen doen tegen lagere kosten. Sneller, preciezer en met een betere kwaliteit. Daar hebben we innovatieve technologie voor nodig. Vroeger beschouwden we innovatie als iets baanbrekends. De nieuwe innovaties zijn de toepassingen van verschillende en gecombineerde technologische ontwikkelingen. Die toepassing op zich is misschien wel belangrijker en innovatiever dan wat het baanbrekend oplevert. Den Haag ziet dat helaas nog niet zo. Er wordt gekeken naar iets wat baanbrekend en vernieuwend is. Maar vernieuwend is ook als je nieuwe technologieën combineert. Daar liggen kansen voor ondernemers. En dat gaat zo snel dat we het niet teveel moeten sturen en beheersen maar juist moeten stimuleren. Bedrijven die de technologische- en digitaliseringsstappen wel willen, maar niet kunnen maken, moeten we daarin meenemen. Door financiering mogelijk te maken of grote digitaliseringsprojecten in gezamenlijkheid op te pakken. Metaalunie en Teqnow kunnen daarbij helpen.’

Teveel regeltjes

Volgens Helder zijn we de afgelopen jaren doorgeschoten in teveel regeltjes die innovatie juist afremmen in plaats van stimuleren. ‘We willen alles controleren, sturen en beheersen. Dat werkt voor ondernemers benauwend en zelfs remmend. De handrem moet eraf! In crisistijd zijn belemmeringen snel geslecht en komen er enorme versnellingen. Het tekort aan energie- en grondstof fen heef t geresulteerd in versnelde creatieve ontwikkelingen en oplossingen.’ Crisis of niet: er is in ieder geval een focus nodig, zoals Metaalunie nu heef t gemaakt. ‘De drie beleidspijlers mens, innovatie en duurzaamheid zijn de thema’s die ons verdienvermogen en dus onze toekomst veiligstellen.’ Over die laatste pijler: ‘Ondernemers zien verduurzaming vaak als lastig en duur. Maar het is ook een kans. Veel bedrijven zien ineens de waarde van hun afval. Afval van de één is een grondstof voor een ander. Circulariteit en duurzaamheid leveren geld en dus kansen op. Van waste naar waarde’, eindigt Helder.